Roma sam
Radijo Burgenland: 20.12.2021 | | (on demand)

Duach i sendung vodinel Susanne Horvath

I schtarti momeli upri adventis­keri ke­re­suja imar thabol taj tschak poar divesa dschi usi Ked­veschni Rat hi. But manu­scha andi Austrija kise­tinen pumen upri boschitscha. Ando lek buteder khera peklo ol taj o lejcti koji la bo­schi­tschake kerde on. Ande amari adiveses­keri sen­dung o 50-ber­schen­gero Josef Schmidt amaro khe­­rodaschi hi.

Ojs Romengero-aktivisto la erschti oratar hi ov adi o tschatscho va la angle­bescha­schistar le flogos­kere grupna­kere bajrotistar le Romen­dar, Emmerich Gärtner-Horvath. Ov phukal sar agun i adven­tiskeri cajt sina taj saj tradi­cijo­neli latsche koji leskeri baba agun peklahi.

O Josef Schmidt ando 3ti august 1971 andi phuri schpita Erbate upro them alo. Dschimeg ov ofto berscha phurano sina, dschivlahi ov andi Romen­ge­ri-sid­lung andi Tikni Boslina ande jek trin gene­ra­ci­ja­kero kher, sar oda uso Romen­ge­re-fa­miliji ando Burgenland agun sina. Paloda dschiv­lahi ov pre duj phra­lenca, pra phen­jaha taj pra dajaha taj pre dadeha andi Romen­geri-sid­lung Tenu Erbate. Pal i flogos­keri ischkola taj i hauptschul, o Josef i bun­dakeri hand­li­ni­pes­keri ischkola Erbate kise­tintscha. Ando naschipe leskera tscha­ven­gera cajtatar, o Josef butvar dis­krimi­na­cijaha taj bibastel kojenca gejng o Roma, donde iste pe bescharlahi.

Adi o Josef pra pajtaschkijaha Erbate dschil. Ov patijardo dad jeke tschauistar, jeka tscha­jatar taj jeka mosch­tovna tschajatar hi. Le Romen­gere-ak­ti­vis­tiske imar mindig bari­kano sina, le ternen­ge te pomo­schinel. Afka ov dur pal na gondo­lintscha, kada lo ando bersch 1990 phutschlo ulo, ando aguno farajn Roma ojs dajakero tschib­tscha­kero meschteri le tscha­venca pal i ischkola, te butscha­linel. Ando ada berschen­gero isch­kolakero bersch o Josef i naphandli ora „Burgen­land-Romani“ andi flogos­keri ischkola Erbate sikal. Vasch i Corona-pan­de­mija taj o aktujeli tscha­tschip­tscha, naschtig o cile ori pre­senti tel likerde ule.

La Leon Berger Bandaha muschika te kerel, le Josef Schmidtiske but voja kerel. Muschika ande leskeri naphandli cajt mindig jek vo­daschi hi. Mindig meresch use hi lo, te oj use but flogos­kere grup­nakere mula­tintscha­ge le bun­dakere thanestar, o muschi­kano minden­felitiko le Romendar pre­sen­tirinel. O Josef jek manusch hi, savo meresch telal o dschene hi taj afka phare vodschiha upro phure cajtscha pal dikel, sar agun boschitschon use les­keri familija sina, kada ando Romen­ge­re-dschi­vi­peskere thana meg but flogos­kere grup­nakere dschene dschiv­nahi taj on khetan bo­schitscha mu­latinahi.

(Text: Adolf Gussak/Josef M. Schmidt/volksgruppen.orf.at)

Tweet